Zehirin sözlük anlamı organizmaya girdiğinde, kimyasal etkisiyle fizyolojik işlevleri bozan ve miktarına göre canlının ölümüne yol açabilen maddedir.
Zehirlenme ise AFAD tarafından “Vücuda toksik bir maddenin girmesiyle veya normal dozda toksik olmayan bir maddenin yüksek dozda alınmasıyla vücudun normal fonksiyonlarının bozulmasıdır.” şeklinde tanımlanmaktadır. Günlük hayatımızda zehirlenmeler başımıza gelebilecek ve çevremizde sıkça karşılaşabileceğimiz hayat kalitemize olumsuz yönde etki eden sorunlardadır.
Türkiye’de en sık görülen zehirlenme etkenleri sırasıyla, ilaçlar (analjezik, antidepresan, antihistaminik, antihipertansif, antiepileptik vb.), tarım ilaçları ve böcek öldürücüler (organofosfatlı, karbamatlı, piretrin grubu vb.), ev içi kimyasallar (çamaşır suyu, lavabo açıcı, kireç çözücüler, deterjanlar, naftalin vb.), zehirli gazlar (karbonmonoksit, boğucu gazlar), diğer kimyasallar, bitki ve besinler (mantarlar, salon bitkileri, balık, delibal, kayısı çekirdeği, vb.) ve zehirli hayvan ısırma ve sokmaları (akrep, yılan, örümcek, arı vb.)’dır.
Bilinç değişikliği, bilinen bir kalp hastalığı olmaksızın ani ritim bozukluğu, birdenbire gelişen ve hiçbir hastalığa uymayan ya da aynı anda birçok kişide görülen benzer belirti ve bulgular, geçmiş hastalık öyküsünde zehirlenme, psikolojik bozukluk varsa zehirlenmeden kuşkulanılmalıdır. Genel görünüm (kafa karışıklığı, ciltte lekelenme, göz yaşı artışı, kızarıklık, artmış terleme veya kuruluk, yaralanma izi, ülser veya bül) değerlendirilmelidir.
Zehirlenme belirtisi gösteren biri veya birileri var ise 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) ile iletişime geçilerek bilgi alınabilir. Zehir danışma merkezleri zehirlenme vakalarında tanı ve tedaviye yönelik sağlık kurum ve kuruluşlarına rehberlik etmek, kişisel başvuruların cevaplanması, zehirlenmelerin saptanması, değerlendirilmesi, önlenmesi, önceliklerin belirlenerek risk analizlerinin yapılması, bilgi/veri toplayan, ulusal ve uluslararası kuruluşlarla iş birliği yapılması, halkın ve sağlık personelinin eğitilmesi hedefleriyle görev yapmaktadır. Zehirlenme kuşkusu var ise en kısa zamanda en yakın sağlık kuruluşuna tercihen hastaneye gidilmelidir.
