İSTANBUL- Birçoğumuz için her saatte bir kişinin ağız kanserinden öldüğü gerçeği şaşırtıcı gelebilir. Her ne kadar ağız kanseri diğer kanser türleri arasında en masumu olarak bilinse de aslında durum sandığımızın tam tersidir. Diğer kanser türlerine nispeten daha ölümcüldür ve önemsemediğimiz belirtiler istenmeyen sonuçlara davetiye çıkarabilir. Avrasya Hastanesi Medikal Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Fatma Şen ağız kanseri hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için anlattı.
Bu belirtileri göz ardı etmeyin…
Ağız kanseri kimi zaman herhangi bir belirti göstermezken kimi zaman da kişinin hayatını olumsuz etkileyecek belirtiler gösterir. Hastalık; ağız boşluğunda, dilde, dişte, diş etinde, dudakta ya da orofarenks dediğimiz ağızın gerisinde yer alan bölgede meydana gelir. Özellikle 45 yaş üstü bireylerde ve erkeklerde görülme sıklığı oldukça fazladır.
· Ağız içinde, dilde ya da diş etinde beyaz veya kırmızı lekelenmeler,
· Boyunda şişlik ve yutkunmada zorlanma,
· Dil ve çenede hareket zorluğu,
· Ağızda ağrı, uyuşukluk,
· Dişlerde hassasiyet ve ani diş kaybı,
· Seste değişiklik,
· Kanamaya yol açan ve tekrarlayan yaralar belirtiler arasında sayılabilir ve ardından kanser görülme riski olasıdır. Ertelemeden uzman bir hekime gidilmelidir.
Ağız kanserini etkileyen faktörler
Ağız kanseri bulaşıcı değildir ancak bazı faktörler kanser oluşumunu dolaylı da olsa etkilemektedir. Özelikle tütün kullanımı, ağız kanseri sebeplerinin başında gelmekte ve tütün mamullerinin tüketimi kanser riskini arttırmaktadır. Ağız kanseri riskini arttıran bir diğer faktör ise alkol kullanımıdır. Alkol alımının çokluğu ile risk doğru orantılı olarak artmaktadır. Dudak kanserinde de önemli bir payı bulunan güneş ışınları sigara tiryakileri için önemli bir risk faktörüdür. Ailede kanser öyküsü olması da hem diğer kanser türlerinde hem de ağız kanserinde oldukça etkili olmakta ve kansere yakalanma riskini arttırmaktadır.
Ağız kanseri tedavisinde başvurulan tedavi yöntemleri
Ağız cerrahı ve diş hekimlerinin de dahil olduğu uzmanlardan oluşan bir ekip, teşhis konulduktan sonra her bir hastanın ihtiyacına yönelik bir tedavi planı geliştirirler. Genelde en başarılı yöntem cerrahidir. Böylelikle hastalığa sebep olan parça vücuttan uzaklaştırılmış olur. Ardından hastalığın evresi, hastanın genel sağlık durumu ve patoloji sonuçlarına göre kanser hücrelerini öldürmek için X ışınları ve protonlar gibi yüksek enerjili ışınların kullanıldığı bir yöntem olan radyasyon tedavisi uygulanır. Bu tedavi yöntemi genelde tek başına kullanılmaz. Daha etkili olabilmesi için kimyasal bir yöntem olan kemoterapiile birlikte uygulanır.
Tüm hastalıklarda olduğu gibi etkili bir tedavi sonucundan bahsedebilmek için erken teşhis çok önemlidir ve ihmallerin bu tür ciddi hastalıklara neden olabileceği unutulmamalıdır.
Birçok hastalıkta olduğu gibi ağız kanserini de önlemek mümkün…
Her yıl binlerce insana kanser tanısı konulmakta ve gün geçtikçe artan hasta sayısı kuşkusuz hepimizi tedirgin etmektedir. Bu noktada özellikle vücudumuzun verdiği sinyalleri önemsemek erken teşhis ve tedavi için oldukça önemlidir. Peki, ağız kanserinde risk faktörlerini ortadan kaldırmak için neler yapılabilir?
Bunlar;
· Sigara gibi tütün ürünlerinin kullanımı ağız kanseri nedenlerinin başında gelir demiştik. Dolayısıyla sigaradan uzak durulmalı ve tütün çiğnenmemelidir,
· Alkol kullanımında aşırıya kaçmamaya ve özelikle sigara ile birlikte tüketmemeye dikkat edilmelidir,
· Meyve ve sebze tüketimi, sağlıklı yiyeceklerin tüketimi diğer tüm hastalıklarda önemli olduğu gibi ağız kanserini önlemede de son derece önemlidir,
· Düzenli olarak ağız ve diş bakımı yaptırılmalı ve diş hekimine gidilmelidir,
· Ağızda gelişen herhangi bir lezyon varsa ihmal edilmeden tedavi edilmelidir. Çünkü önemsenmeyen basit yaralar ileriki dönemlerde ciddi sorunlara neden olabilmektedirler.
Kemoterapi nedir? Nasıl uygulanır?
Kemoterapi aslında kimyasallarla tedavi demektir. Hücre döngüsü üzerine yani mitozu, hücre bölünmesini etkileyen bunların durmasını sağlayan veya sistemin bozulmasını sağlayan tüm ilaçlara kemoterapi diyoruz. Böylece tümör hücresi bölünemiyor bölünse dahi yaşayamıyor. Kullanılan ilaçların çoğu konvansiyonel yani geleneksel ilaçlar oluyor.
Akıllı ilaç nedir? Bildiğimiz tablet hap mıdır damar yolundan verilen bir şey midir? nasıl uygulanır bahseder misiniz?
Kemoterapi ilaçlarının çoğu damardan uygulanıyor. Bazen de santral adı verilen port katater yolu ile veriliyor. Bunun dışında tablet yoluyla ağızdan da alınabiliyor. Bazen de omurilik sıvısından verilebiliyor.
Akıllı ilaçlar aslında hedefe yönelik ilaçlardır. Tüm hızlı bölünen hücreler değil de normal hücrenin tümörleşmesine yol açan bir mutasyon, molekül gibi tümörleşmede ortaya çıkan bu anormallikleri tespit edilmesi yöntemi ile oluşturuluyor. Önce tümöre özgü olan anormallik tespit ediliyor ve ona yönelik geliştiren ilaçlarla tedavi edilmesine akıllı ilaç adı veriliyor. Tümördeki hedefi bulduğu için de bu isim kullanılabiliyor.
Tedavide akıllı ilaç mı kemoterapi mi neye göre karar verilmektedir?
Patolojik ve moleküler özelliklere göre karar verilmektedir. En önemli parametreler bunlar oluyor. Bazen genetik yapılar da etken olabiliyor. Patolojik ve moleküler özelliklerle tümörde anormallik tespit ediliyor. Tedaviler evrelere göre de değişiklik gösterebiliyor.
Kemoterapi ve akıllı ilaç bir kanser hastasına aynı anda uygulanır mı?
Evet kemoterapi ve akıllı ilaçlar çeşitlidir ve çok çeşidi vardır. Ancak bazı tümör çeşitlerinde de sadece akıllı ilaç kullanılır. Kanser tür ve çıkış yerine göre değişebilir.
5-Tedaviden sonra nelere dikkat etmek gerekir? Hasta sağlık kuruluşundan ayrılırken ne gibi önerilerde bulunuyorsunuz?
Takipler ömür boyu devam ediyor. Hastalığın evresine ve uyguladığımız tedaviye göre uyarılarda bulunuyoruz. Hastalarımız genelde sıklıkla diyet önerisi talebinde bulunuyorlar gerekli desteği sağlıyoruz. Yine çoğu hastamız özellikle tam yanıt alan hastalarımız için sigarayı ve alkolü bırakma konusunda, şüpheli temaslardan kaçınmaları ve gerekli aşıları uygulaması açısında sıklıkla uyarıyoruz.
ELİF HAYVALI
