Bu haftaki yazı konumuzu belirleyen 570 gram ve sadece 19 cm olarak dünyaya gelen Akdeniz Bebek oldu. Avrasya Hospital Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nurcan Dalan tarafından doğumu gerçekleşen ve doğum sonrası takipleri Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Ali Talay tarafından yapılan Akdeniz Bebek, sağlıklı bir şekilde yoğun bakım ünitesinde birbirinden değerli kanatsız meleklerin gözetiminde büyümeye devam ediyor. Minik Akdeniz halen Avrasya Hospital’da onu seven doktorları ve hemşirelerinin kollarında büyümeye devam ederken ben de Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzman Dr. Mehmet Ali Talay’dan Prematüre doğum ve riskleri hakkında bilgi almak istedim. Yazımızı bütün anne adaylarının okuması dileğiyle… Onlara sağlıklı ve mutlu hamilelik dönemleri geçirmelerini ve sorunsuz bir şekilde bebeklerini kucaklarına almalarını diliyorum.
Prematüre doğum nedir? Açıklar mısınız?
37 haftadan önce gerçekleşen doğumlar prematüre doğum olarak adlandırılır. Günümüzde ileri derecede prematüre doğmuş bebekler, okulların sınıflarında sık sık görülmeye başlandı. 2000’li yıllara kadar 500 gram altı bebekler yaşamıyordu. Son yıllarda ise mucize bebeklerin doğum haftası gittikçe küçülmüş, doğum kilosu 400 - 500 grama inmiş olsa bile yaşama sayıları artmıştır. Türkiye’de de son 10 yıldır prematüre bebeklerin yaşama sayılarının arttığını görmekteyiz. Özellikle akciğer fonksiyonları için gerekli ilaçların sağlanması, iyi donanımlı, eğitimli personeli olan bebek yoğun bakım ünitelerinin açılması, Türkiye’de prematüre bebeklerin de yaşam şanslarını, Avrupa - Amerika’daki merkezler düzeyine hızla yaklaştırıyor.
Prematüre bebekler gebelik yaşına göre 3'e ayrılır:
1. Grup ileri derecede (24-31 Hafta.)
2. Grup orta derecede (32-35 Hafta.)
3. Grup sınırda (36-37 Hafta.)
Prematüre Bebekler Doğum ağırlıklarına göre de 3'e ayrılır:
Düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğumda 2500 gr.dan az olması
Çok düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğumda 1500 gr.dan az olması.
Aşırı düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğumda 1000 gr.dan az olması.
Prematüre bebeklerin yaşatılması esnasında ne tür sorunlarla karşılaşıyorsunuz?
Dünyaya erken gözlerini açan prematüre bebekler birçok konuda hassastırlar. Bu bebeklerin yoğun bakım ünitelerindeki takiplerinde, solunum güçlüğü sendromu, Kolestatik karaciğer hastalığı, kanama, Sepsis, Duyusal problemler ve hipo/hiperglisemi, Kısa barsak sendromu gibi komplikasyonlar görülebilir. Ayrıca duyma ve görme eksiklikleri, Optimum beslenme soruları da olabilir. Tıbbı gelişmeler ve yaklaşımlar bunları asgariye indirmiştir. Ama Prematüre bebekler beklenenden daha önce dünyaya geldikleri için bakımları ve gelişim süreçlerindeki takipleri daha bir dikkat ister. Erken doğmalarının aile üzerindeki olumsuz etkisi, ne olacağını bilememe korkusu, konu hakkında fazla bir şey bilmeme anne-babayı endişelendirir. Bu süreçte ailenin, doktorlar ile sürekli irtibat halinde bulunması gerekmektedir. Prematüre bebeklerde pek çok sorun yaşanabilir, yaşanmayabilir de. Bu durumda olası rahatsızlıklar hakkında aileler bilgilendirilmelidir.
Bu göz sorununun adına Prematürelik Retinopatisi (ROP) denir. Bu rahatsızlığın olup olmadığının tespiti için bir göz doktorunun muayenesi şarttır. İlk kontrol bebek doğduktan sonraki 4-6 hafta arasında yapılmalıdır. Erken teşhiste tedavisi mümkün olup geç teşhiste maalesef körlükle sonuçlanabilmektedir.
Prematüre bebekleri Çocuk Doktorunun dışında başka hangi doktorlar da muayene etmelidir?
Prematüre bebeği Çocuk Doktorunun dışında bir Fizik Tedavi Uzmanı Doktorunun da muayenesinden geçmesinde çok fayda vardır. Spastisite, refleks canlılığı gibi motor gelişimi olumsuz yönde etkileyecek birçok rahatsızlık erkenden teşhis edilirse fizik tedavi ile çok başarılı sonuçlar alınmaktadır. Aynı zamanda yeni doğan döneminde nörolojik sorunlar yaşayan bebeklerin mutlaka bir Çocuk Nöroloğuna muayene olması gerekir. Özellikle yoğun bakımda beyin kanaması ya da havale geçiren bebeklerde bu şarttır. Prematüre doğan bebeğinizde bu sorunlar yaşanmamış bile olsa ilk dönemde çocuk nöroloğu gözetiminde olmakta büyük fayda ardır.Doğum ağırlıkları 1500 gr.ın altında olan bütün bebeklerin işitme muayeneleri yaptırılmalıdır. Ayrıca ailede sağırlık öyküsü varsa, bebek menenjit geçirmişse, zor ve uzun sürmüş doğumla doğmuşsa, rahim içi enfeksiyon öyküsü varsa işitme muayenesi kesinlikle yapılmalıdır. İşitme muayenesinin bebek 6 aylık olmadan yapılması önerilmektedir.
Prematüre bebeklerin beslenmeleri düzeltilmiş yaş esas alınarak düzenlenmelidir.
Prametüre Bebekler kaç yaşına kadar takip altında olmalıdır?
Özellikle birinci ve ikinci grup prematüre bebeklerin bilişsel, motor ve algısal gelişimleri ile beslenmesi 2 yaşına kadar düzeltilmiş yaş esas alınarak takip edilir. Takvim yaşı bebeğinizin doğduğu tarih esas alınarak hesaplanan yaştır. Düzeltilmiş yaş ise doğması gereken tarih esas alınarak hesaplanan yaştır.
Ailelere tavsiyeleriniz nelerdir?
Prematüre bebeğe sahip aileler bebeklerini takip ederlerken daha dikkatli olmalıdırlar. Anne - babaya ilk yardım eğitimi ve bebeğin doğru yatırılma pozisyonları öğretilmelidir. Normal gelişim için özellikle görme ve işitme fonksiyonlarının dikkatle araştırılması önem taşır. Diğer organ sistemleriyle ilgili problemler yaşandıysa da, ilgili branşlarda takipleri yapılmalıdır. Ama bu durum mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır. Prematüre bebeklerin karşılaşacağı riskleri azaltmak ve bunlarla baş edebilmek için doğumun tam teşekküllü bir hastanede, konusunda uzman bir ekiple gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bebeğin hastanede kaldığı süre boyunca anne ve babaya eğitim verilmeli, aile bebeğe evde gerekli bakımı sağlayacak düzeye ulaşmadan bebek taburcu edilmemelidir. Taburculuktan sonra da bebeğin düzenli olarak Çocuk hekimi takibi, büyüme ve gelişiminin kontrol altında tutulması gerekmektedir. Takiplerinin de dikkatle yapılması ve görülebilecek sorunların çok yönlü tıbbi yaklaşımlarla çözülmesi gerekir.
